Details over de dader van de terreuraanslag in Nice moeten nog bekend worden. Maar het patroon van ongrijpbare individuen in Europa en de Verenigde Staten die zich laten inspireren door terreurorganisaties zoals IS, baart veiligheidsdiensten grote zorgen.

De eerste berichten over het profiel van de dader van de terreuraanslag in Nice, die aan meer dan 80 mensen het leven heeft gekost, sijpelden vrijdagochtend naar buiten.

Volgens Franse media gaat het om een 31-jarige Tunesiër met een Franse verblijfsvergunning, die als vrachtwagenchauffeur werkt in Nice. Hij zou bij de politie bekend zijn om geweldsmisdrijven, maar niet voorkomen op lijstjes van veiligheidsdiensten in verband met radicaal-islamitische connecties.

De dader was alleen in de vrachtwagen waarmee hij inreed op voetgangers die donderdagavond aanwezig waren op de Promenade des Anglais in Nice.

Mocht dit alles definitief bevestigd worden, dan duikt een beeld op dat doet denken aan de pleger van de aanslag in de Amerikaanse stad Orlando. Een autonoom optredende min of meer binnenlandse terrorist, met sympathieën voor islamitische terreurgroepen, die op tamelijk onzichtbare wijze is geradicaliseerd. En niet onbelangrijk: een lowtech-aanslag met eenvoudige middelen en een groot aantal slachtoffers.

Het is de nachtmerrie van veel westerse veiligheidsdiensten, zo signaleren veiligheidsexperts in zakenkrant The Wall Street Journal.

Terreurbestrijding: klassieke aanpak faalt

Na de aanslagen van 11 september 2001 in New York concentreerde de aanpak van terreurbestrijding zich veelal op het uitschakelen van terroristische broedplaatsen in het Midden-Oosten, Afghanistan en Pakistan. Dit in combinatie met strengere beveiliging van kwetsbare plaatsen zoals vliegvelden. Met redelijk succes.

De nieuwe favoriete plekken van terroristen die in westerse steden toeslaan, zijn veel lastiger te beveiligen: drukke boulevards, clubs en andere uitgaansgelegenheden waar zich veel mensen verzamelen. Bovendien is het type terrorist veel lastiger te identificeren.

"Het probleem is dat de aantallen mensen die geradicaliseerd zijn, vooral via sociale media, groter zijn dan wat we ooit eerder hebben gezien. We lopen gewoon achter de feiten aan", zegt directeur Bruce Hoffman van het centrum voor veiligheidsstudies aan de Amerikaanse universiteit van Georgetown tegen de WSJ.

De klassieke strategie waarbij terroristische brandhaarden in het Midden-Oosten worden aangepakt, werkt ook minder goed. Zo heeft terreurorganisatie IS in Syrië en Irak recent forse verliezen geleden, maar dat doet weinig af aan het vermogen van IS om individuen of kleine groepen in het westen te 'inspireren'.

Simpele, snelle aanslagen

"We hebben een afname gezien van de frequentie van grootschalige complexe operaties die soms jaren planning vragen, maar een toename van dreigingen die plotseling opduiken. Simpelweg omdat een individu aangemoedigd wordt, snel wat benodigdheden bij elkaar verzamelt en handelt", zegt Nick Rasmussen, hoofd van het nationale centrum van contra-terrorisme in de VS tegen de WSJ.

"De tijdspanne tussen het moment waarop een individu besluit aan te vallen en de daadwerkelijke aanval is extreem kort en laat traditionele instrumenten van justitie en veiligheidsdiensten heel weinig ruimte om op tijd in actie te komen om plannen te dwarsbomen of te ontregelen", aldus Rasmussen.

Dit maakt het ook lastig om een adequate tegenstrategie te formuleren: het platbombarderen van IS in Syrië en Irak en scherpere controles bij grenzen en vliegvelden, bieden volgens terrorisme-experts geen afdoende antwoord op de snelle radicalisering van individuen en kleine groepen in westerse landen.

Lees ook

Deze Nederlanders waren bij de aanslag in Nice: ‘Het gebeurde 20 meter voor mijn neus’

Na Istanbul: hoe beveilig je een vliegveld? Strenge bewaking duwt de rijen naar buiten

Overheid moet niet op NSA-toer gaan na aanslagen

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl